ناسازنمای اولبرز
شاید سادهترین مشاهدهی کیهانشناختی این باشد که در هنگام شب، آسمان تیره است! این حقیقت نخستین بار بهوسیلهی یوهان کپلر (Johannes Kepler) مورد توجه قرار گرفت. وی تیرگی آسمان شب را گواهی بر محدود بودن جهان میدانست. این درحالی بود که پس از انقلاب کپرنیکی، ایدهی فضای نامحدود و پر از ستارههایی چون خورشید، بهطور گسترده مورد قبول واقع شده بود. از اینرو مسئلهی آسمان تیره در شب بهصورت یک معضل باقی ماند. در قرن هیجدهم و نوزدهم، ادموند هالی (Edmond Halley)، لویز دو چسوکس (Loys de Cheseaux) و هاینریش اولبرز (Heinrich Olbers) در نوشتههای خود به این مسئله پرداختند. از آن پس، این ناسازنما به ناسازنمای اولبرز شناخته میشود.
ناسازنما از این قرار است: فرض کنید که جهان نامحدود بوده، ستارهها بهصورت یکنواخت در فضا توزیع شده باشند. از هر سمتی که به فضا نگاه کنیم، دیر یا زود، خط دید به سطح یک ستاره مواجه خواهد شد. از آنجا که درخشش سطحی (Surface Brightness) به فاصله بستگی ندارد، هر نقطهای در آسمان باید به روشنایی سطح خورشید دیده شود. آشکار است که این واقعیت ندارد. پاسخ مدرنی که برای این ناسازنما ارائه شده این است که ستارگان تنها مدت محدودی است که بهوجود آمدهاند، از اینرو نور ستارگانِ دور هنوز به ما نرسیده است. بهجای اثبات اینکه جهان در یک فضای محدود قرار دارد، ناسازنمای اولبرز نشان داده که سن جهان محدود است.
کتاب مبانی ستارهشناسی، صفحه ۳۹۹