مقاله‌ی برگزیده از کتاب مبانی ستاره‌شناسی
شاید زمانی در گذشته، حیات بر روی مریخ وجود داشته است. علیرغم اینکه کاوشگرهای مریخ، هیچ نشانی از حیات نیافتهاند، بعید نیست که حیات میکروسکوپی هنوز در آنجا وجود داشته باشد. البته نباید انتظار داشت که گونههای ماکروسکوپی حیات را بیابیم. همین واقعیت، در دیگر جاهای منظومهی شمسی نیز صادق است.
عطارد هیچ جوی ندارد، زهره بیش از حد گرم است، و سیارههای غول دارای هیچ‌گونه سطح جامدی نیستند. علاوه بر زمین و مریخ، امکان حیات تنها در چند قمر وجود دارد. حتی بعضی این گمانه را مطرح کردهاند که ممکن است موجودات زنده، در جو سیارههای غول شناور باشند؛ اما پیدایش و تکامل چنین موجوداتی، تقریباً غیرممکن بهنظر میرسد.
امروزه، قمر اروپا و چند قمر یخی دیگر، مکانهایی بالقوه برای حیات تلقی میشوند. علیرغم سطح بسیار سردشان، درون آن‌ها را گرمای کِشندی به اندازهی کافی گرم نگه میدارد. قمرهای بزرگ بهصورت همزمان با سیارهی خود میچرخند، اما اگر مدار آن‌ها کاملاً دایرهای نباشد، سرعت مداری مطابق با قانون دوم کپلر تغییر میکند. بدین ترتیب، آن‌ها نیز درست شبیه به ماه، رخگرد خواهند داشت و در نتیجه، راستای اعوجاج کشندی پیوسته تغییر میکند. در ضمن، فاصله تا قمر نیز تغییر میکند و به دنبال آن، نیروی کشندی نیز تغییر خواهد کرد. این پدیدهها، مرتباً در حال تغییر شکل قمر هستند و به گرمایش کِشندی میانجامند.
سطح اروپا را یخ فرا گرفته است. در برخی نقاط، این سطح یخی میشکند و به صفحاتی تقسیم میشود. این صفحات، به وضوح نسبت به یکدیگر جابجا شدهاند. دوره تناوب چرخش این سطح، متفاوت از دوره تناوب چرخش میدان مغناطیسیای است که تا درون قمر ثابت میباشد. از مشاهدات چنین برمیآید که این پوشش یخی، ظاهراً بر روی یک اقیانوس شناور است.
در زیر یخ، روشنایی کمتر از حد لازم برای فتوسنتز است، اما ممکن است مانند اقیانوسهای زمین، چاههای حرارتی وجود داشته باشد. در اینصورت، اقیانوس میتواند محل زندگی میکروبهایی باشد که از انرژی گرمایی استفاده میکنند.
تیتان تنها قمری است که یک جو غلیظ دارد. این جو، سرشار از ترکیبات آلی، مانند متان، میباشد. اما متان به سرعت تجزیه میشود، و این متان زیاد در جو، دال بر این است که باید یک منبع برای متان جدید وجود داشته باشد. از جملهی این منابع، موجودات زنده هستند؛ ولی بهدلیل سرمای زیاد، تیتان محل امیدبخشی برای زندگی بهنظر نمیرسد. یک نظریهی قابل تأمل این بود که در تیتان، اقیانوسی از متان وجود دارد. اما کاوشگر هویگنس (Huygens)، یک چشمانداز نسبتاً خشک را نشان داد. البته آثاری از جریانهای مایع نیز دیده میشد. تصاویر راداری کاوشگر کاسینی (Cassini)، مناطق تیرهای را نشان میدهد که ممکن است دریاچههای متان باشد.
کتاب مبانی ستاره‌شناسی صفحه ۴۳۲ و ۴۳۳
بنام آفریدگار بی همتا