چیزهایی که سریعتر از نور حرکت میکنند
در اینجا یک سؤال رایج که معمولاً پرسیده میشود این است که آیا کهکشانهای خیلی دور سریعتر از نور از ما دور میشوند؟ به عبارت دیگر، اگر سرعت متناسب با فاصله است، در اینصورت چنانچه یک کهکشان از ما به اندازهی کافی دور باشد، آیا نمیتوانیم سرعت آنرا تا آنجا که دوست داریم، بر خلاف نظریهی نسبیت، زیاد کنیم؟
پاسخ این است که قطعاً در پیشبینیهای نظری ما، اجسام دور میتوانند اینگونه بهنظر آیند که سریعتر از نور از ما دور میشوند. البته این خود فضا است که در حال انبساط میباشد. علیت زیر پا گذاشته نمیشود، چرا که هیچ سیگنالی را نمیتوان بین این کهکشانها ارسال نمود. به علاوه، نسبیت خاص نیز نقض نمیگردد، زیرا این نظریه در مورد سرعت نسبی اجسامی است که از کنار یکدیگر عبور میکنند، و نمیتوان آنرا برای مقایسه سرعت نسبی اجسام دور بهکار برد[1].
برای درک بهتر آنچه گفته شد، تعدادی مورچه را بر روی یک بادکنک تصور کنید. فرض کنید یک مورچه حداکثر بتواند با سرعت یک سانتیمتر بر ثانیه حرکت کند. در اینصورت، چنانچه دو مورچه در جهت خلاف یکدیگر از کنار هم بگذرند، بیشینهی سرعت نسبی آنها دو سانتیمتر بر ثانیه خواهد بود. حال بادکنک را باد کنید. بادکنک زیر پای مورچهها منبسط میشود، و علیرغم اینکه بیشینه سرعت پرسهزنی مورچهها هنوز یک سانتیمتر بر ثانیه است، در صورتی که بادکنک با سرعت کافی باد شود، دو مورچهی دور از هم را میبینید که بهراحتی با سرعتی بیش از دو سانتیمتر بر ثانیه در حال دور شدن از یکدیگر میباشند. در اینصورت، آنها هرگز نمیتوانند به یکدیگر برسند و دیگری را از وضعیت خود خبر دهند؛ چرا که حتی در صورت حرکت با بیشینه سرعت، بادکنک آنها را سریعتر از آنکه بتوانند به هم برسند، از یکدیگر دور میکند. دو مورچه نزدیک هم در صورت عبور از کنار یکدیگر، هرگز سرعت نسبی بیش از دو سانتیمتر بر ثانیه نخواهند داشت، حتی اگر بادکنک در حال انبساط باشد.
انبساط جهان نیز درست شبیه به بادکنک است، و کهکشانها را با خود میبَرد.
[1]- «... اینشتین در سال 1905 میلادی مقاله خود درباره نظریه نسبیت خاص را منتشر کرد. یکی از نتایج این نظریه آن بود که هیچ چیز نمیتواند با سرعتی بیش از سرعت نور درمیان فضا عبور کند. ... کلمه درمیان را عمداً مورب نوشتم. زیرا انبساط جهان میتواند اجسام را با سرعتی بیش از سرعت نور با خود جابهجا کند. ما معتقدیم که این اتفاق یکبار در نزدیکی پیدایش جهان رخ داده است (در اصطلاح آن دوره را تورم مینامند).» کتاب درآمدی بر نجوم و کیهانشناسی، ص 50.
کتاب آشنایی با کیهانشناسی نوین صفحه ۴۲ و ۴۳